(၁)
အစဲြကင္းကင္းျဖင့္ ေျပာခ်င္သည္။ ဘာလင္တံတိုင္းသည္ မႏၲေလးက်ံဳးအလွကို မမီပါ။ ေဆာင္းပါးေခါင္းစဥ္ ေမးခြန္းက ဘယ္သူ႕ကို ေမးသနည္း။ ေဆာင္းပါးအဆံုးတြင္ အေျဖေပၚမည္ဟု ခန္႔မွန္းရသည္။ ေဆာင္းပါးရွည္ကေန တစ္စံုတစ္ရာ မရရွိခဲ့ဘူးဆိုလွ်င္လည္း ေတာသားၿမိဳ႕ေရာက္ ထင္ရာျမင္ရာေရးထားျခင္းဟုသာ မွတ္ေတာ္မူၾကရာသည္။
(၂)
ဘာလင္ၿမိဳ႕သို႔ ရေဝႏြယ္ဆရာေတာ္၊ ဦးသုမနတို႔ႏွင့္အတူ သြားခဲ့သည္။ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီးမိသားစုက ဘာလင္ၿမိဳ႕အႏွံ႔ လိုက္ပို႔သည္။ သမိုင္းဆိုင္ရာအေရးႀကီးေသာ Postdam, Berlin Wall အျပင္ Sight Seeing Tour မ်ားကိုပါမက်န္ စံုသင့္သေလာက္စံုေအာင္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး၊ တေလးတစား လိုက္ပို႔သည္။
သံအမတ္ႀကီးမိသားစုအိမ္တြင္ တည္းခိုၿပီး ဆြမ္းကြမ္းေဝယ်ာဝစၥ လိုေလေသးမရွိေအာင္ စီမံေပးၾကသည္။ ေရႊနားကပ္ေရာင္ေၾကာင့္ ပါးေျပာင္ ဆိုသလို၊ ဆင္ျဖဴေတာ္မွီၿပီး ႀကံစုပ္ ဆိုသလို ရေဝႏြယ္ဆရာေတာ္ေၾကာင့္ ခရီးစဥ္တစ္ခုလံုး မပူမပန္ရသည့္အျပင္ စိတ္လက္ခ်မ္းသာစြာ ေလ့လာခြင့္ရခဲ့သည္။ ဇြန္လ ၃ဝ ရက္ေန႔ သြားၿပီး ဇူလိုင္လ ၂ ရက္ေန႔ ဖရန္႔ဖြတ္ၿမိဳ႕သို႔ ျပန္ေရာက္သည္။ ခရီးစဥ္ၿပီးပါၿပီ။
(၃)
ဟုတ္ပါသည္။ ဘာလင္ခရီးစဥ္ ၿပီးပါၿပီ။ ခရီးစဥ္က ၿပီးေသာ္လည္း ရင္ထဲမွာ ေျပာစရာမ်ားက ေျမာက္ျမားစြာ က်န္ရွိေနပါသည္။ ရင္ထဲကစကားမ်ားကို ေျပာတတ္သေလာက္ ေျပာျပခ်င္ပါသည္။ ကဗ်ာမမွီ၊ စာမပီေတာ့ ျဖစ္ေနလိမ့္မည္။ သိေစခ်င္မိေသာေစတနာႏွင့္ ျမင္ကြင္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ေပးေသာ ခံစားမႈမ်ားသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ႀကိဳတင္အသိေပးပါသည္။
(၄)
ဘာလင္ … ။ ဘာလင္ဟု အသံၾကားသည္ႏွင့္ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးဆိုတာက ဦးစြာ ေပၚလာတတ္သည္။ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးက ကမၻာ့တစ္ေနရာစာက ျပယုဂ္တစ္ခုမွ်သာျဖစ္ေသာ္လည္း ကမၻာ့စာမ်က္ႏွာမ်ားတြင္ေတာ့ ႀကီးႀကီးမားမား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ နက္နက္႐ႈိင္း႐ႈိင္း ပါဝင္ပတ္သက္ေနသည္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးေတြ ေလ့လာလွ်င္လည္း ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးအေၾကာင္း ပါမည္။ ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမႈေတြအေၾကာင္း ေျပာလွ်င္လည္း ဘာလင္တံတိုင္းႀကီး ပါမည္။
ကမၻာ့စစ္ပြဲႀကီးမ်ားအေၾကာင္း ေျပာလွ်င္လည္း ဘာလင္တံတိုင္းႀကီး ပါမည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေၾကာင္း၊ ခ်စ္ၾကည္ေရးအေၾကာင္း ေျပာလွ်င္လည္း ဘာလင္တံတိုင္းႀကီး ပါမည္။ ကဗ်ာေတြမွာလည္း ပါ၊ စာေတြမွာလည္း ပါ၊ သီခ်င္းေတြမွာလည္း ပါ။ ျပဇာတ္ေတြမွာလည္း ပါ၊ ႐ုပ္ရွင္ေတြမွာလည္း ပါ။ ေနရာတကာပါ။ ဟုတ္သည္။ ကမၻာမွာ ႀကီးက်ယ္တဲ့အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေဆြးေႏြးမယ္ႀကံတိုင္း ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးက ပါပါလာေနရသည္။
“ဘာလင္တံတိုင္းက လွလို႔လား”။ “မဟုတ္ဘူး”။ “တ႐ုတ္ျပည္က မဟာတံတိုင္းႀကီးလို ခန္႔ျငားလို႔လား”။ “ဟုတ္မယ္ မထင္ဘူး”။ “ဒါဆို ဘာျဖစ္လို႔ ကမၻာေက်ာ္ေနရသလဲ”။ အေျဖကေတာ့ ေျမာက္ျမားစြာ ရွိေနပါလိမ့္မည္။
ဤဘာလင္တံတိုင္းႀကီးေဘးတြင္ ေသြးနီးခ်င္းတို႔ ေသြးေဝးခဲ့ဖူးသည္။ မ်က္ရည္ႀကီးငယ္တို႔ျဖင့္ ငိုေၾကြးသံမ်ား ဆူပြက္ခဲ့ဖူးသည္။ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ဖူးသည္။ ငယ္သံပါေအာင္ ေအာ္ဟစ္ျမည္တမ္းရင္း ေသြး႐ူးေသြးတမ္း ေသဆံုးသြားသူမ်ား၏ ရင္နင့္ဖြယ္ဇာတ္လမ္းမ်ား ေျမာက္ျမားစြာ ျဖစ္ေပၚခဲ့ဖူးသည္။
အာဏာ၊ ေငြေၾကးႏွင့္ အတၱမာနမ်ား တံခြန္ထူခဲ့ၾကဖူးသည္။ အမ်ိဳးဂုဏ္၊ ဇာတိဂုဏ္တို႔ မားမားစြင့္ကာ လူအခ်င္းခ်င္း လူလိုမျမင္ႏိုင္ခဲ့ေသာအျဖစ္အပ်က္မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚခဲ့ဖူးသည္။ မွန္သည္။ ဘာလင္ကို လက္ေတြ႕ဆန္ေသာ ဒ႑ာရီပံုျပင္ႀကီးတစ္ပုဒ္လို စိတ္ဝင္စားေနမိျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
(၅)
ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ၏ၿမိဳ႕ေတာ္ ဘာလင္သို႔ အျမန္ရထားျဖင့္ သြားခဲ့သည္။ ဖရန္႔ဖြတ္ၿမိဳ႕ကေန သြားျခင္းျဖစ္သည္။ ဖရန္႔ဖြတ္ႏွင့္ဘာလင္သည္ ၅၅၈ ကီလိုမီတာ ကြာေဝးသည္။ အျမန္ရထားျဖင့္ ၄ နာရီေက်ာ္ေက်ာ္သာ ၾကာသည္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံႏွင့္ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား ခရီးသြားလာေရးစနစ္ ျဖန္႔က်က္ထားပံုမွာ အံ့ၾသစရာပင္ေကာင္းသည္။ ၿမိဳ႕တိုင္းၿမိဳ႕တိုင္းသို႔ လွ်ပ္စစ္ရထားမ်ား ေျပးဆဲြသည္။
ဥေရာပဘတ္စ္ကားစနစ္က အနည္းငယ္သာရွိေတာ့သည္။ ဘတ္စ္ကားေတြက မညံ့ေသာ္လည္း ေစ်းခ်ိဳသည္။ သို႔ရာတြင္ အျမန္ရထားက ပိုမိုၿပီး ခရီးတြင္သည့္အျပင္ သက္ေတာင့္သက္သာရွိသည္။ က်ယ္ဝန္းသည္။ သန္႔ျပန္႔သည္။ ရထားေပၚရွိ ထိုင္ခံုတိုင္းတြင္ ပလပ္ေပါက္မ်ား တပ္ေပးထားသျဖင့္ ဘတၱရီအားသြင္းၿပီး ကြန္ျပဴတာျဖင့္ အလုပ္လုပ္ႏိုင္သည္။ ဖုန္းအားသြင္းႏိုင္သည္။ ေလေကာင္းေလသန္႔လည္း ပိုရသည္။ သို႔ျဖင့္ ကားမ်ားထက္ ေစ်းပိုႀကီးေသာ္လည္း ရထားသာ အစီးမ်ားသည္။
ယခင္က စကၤာပူေျမေအာက္ရထားမ်ား ျမင္ေတြ႕စဥ္က စကၤာပူအလြန္တိုးတက္သည္ဟု ထင္ခဲ့သည္။ စကၤာပူလိုေျမေအာက္ရထားမ်ား ကမၻာမွာ သိပ္မရွိဟု ထင္ခဲ့သည္။ ဂ်ာမနီေရာက္သည့္အခါ ထိုအျမင္က ေျပာင္းသြားျပန္သည္။ ေျမေအာက္စနစ္ကို အံ့ၾသဖြယ္ ျပဳလုပ္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးကို ေျမေပၚေျမေအာက္ရထားစနစ္ျဖင့္ အဆင္ေျပေအာင္၊ သြားေရးလာေရး လြယ္ကူေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
(၆)
ICE ဟူေသာ InterCityExperimentalဟူေသာ လွ်ပ္စစ္အျမန္ရထားမ်ားကို ၁၉၈၅ ခုႏွစ္က စတင္စမ္းသပ္ေျပးဆဲြခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေရာက္သည့္အခါ တစ္နာရီကို ကီလိုမီတာ ၄ဝ၆.၉ အထိ ျမန္ႏႈန္းရွိေအာင္ တီထြင္ႏိုင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ကမၻာ့အျမန္ဆံုးရထားစာရင္းဝင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
လက္ရွိအျမန္ရထားမ်ားသည္ တစ္နာရီကို ၃၆ဝ ကီလိုမီတာအထိ ေျပးဆဲြေလ့ရွိသည္ဟုဆိုသည္။ ရထား၏ျမန္ႏႈန္းက သို႔ကေလာက္ရွိေသာ္လည္း လက္ေတြ႕အားျဖင့္မူ တစ္နာရီကို ၁၅ဝ ခန္႔သာ ေမာင္းႏွင္ေလ့ရွိသည္ဟု ဆုိသည္။ ယခုအခါ ICE (Inter City Express)အမည္ျဖင့္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ခရီးဆန္႔ေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။
(၇)
ရထားက ဘာလင္ၿမိဳ႕မေရာက္ခင္ တစ္ဘူတာသာ ရပ္သည္။ မနက္ ၁ဝး၄၅ ခန္႔တြင္ ဘာလင္ဘူတာႀကီးသို႔ ေရာက္သည္။ ဘူတာႀကီးမွာလည္း အလြန္ေငးေမာစရာေကာင္းသည္။ Terminal or Platform မ်ားစြာ ရွိသည္။ ေျမေအာက္မွာ ၃/၄ ထပ္အထိ ရထားမ်ား ေျပးဆြဲေနသလို ေျမေပၚမွာလည္း အထပ္ထပ္ ရွိေနသည္။ ရထားမ်ားက ေလဆိပ္မ်ားလို ဟိုၿမိဳ႕ဒီၿမိဳ႕၊ ဟိုႏိုင္ငံဒီႏိုင္ငံ ဥဒဟို ေျပးဆဲြေနၾကေလသည္။ ဘာလင္ၿမိဳ႕ေတာ္မွာသာမဟုတ္ ျမဴးနစ္၊ ဒူဆယ္လ္ေဒါ့၊ ေဒါ့မြန္၊ ဟြမ္းဘတ္၊ ကိုလံုး၊ ဖရန္႔ဖြတ္ စေသာ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္လည္း ဥေရာပအႏွံ႔ေျပးဆဲြေနေသာ အျမန္ရထားမ်ား၊ ေျမေအာက္ေျမျပင္ရထားမ်ား ရွိေလသည္။
၂ဝ ရာစုအေစာပိုင္းကတည္းက ဂ်ာမနီတြင္ ေျမေအာက္ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းမ်ားအတြင္း ေျပးဆဲြေသာ U Bahn ေခၚ Underground Train ရထားစနစ္ကို စတင္ခဲ့ၾကသည္ဟုဆိုသည္။
ယေန႔အသံုးျပဳေနေသာ ေျမေအာက္ အထပ္ ၃ ထပ္မွ ၄ ထပ္အထိရွိေသာ ေျမေအာက္ရထားစနစ္ကိုမူ ဒုတိယကမၻာစစ္ေနာက္ပိုင္း ကာလမ်ားေရာက္မွ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသံုးျပဳႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆိုသည္။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္မူ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံၿမိဳ႕မ်ား၌ ေျမေအာက္ ၃ ထပ္၊ ၄ ထပ္ခန္႔ရွိသည့္ မယံုၾကည္ႏိုင္စရာ ရထားဘူတာမ်ားျဖင့္ သြားလာေနႏိုင္ၾကၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
(၈)
အခ်ိဳ႕ရထားမ်ားက Schengen Agreement ကို သေဘာတူလက္မွတ္ထိုးထားေသာ ဥေရာပႏိုင္ငံ ၂၆ ႏိုင္ငံသို႔ တံခါးမရွိ၊ ဓားမရွိ၊ အစစ္အေဆးမရွိ ႏိုင္ငံတြင္းသြားသလို သြားေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ Immigration ျဖတ္စရာမလိုေသာခရီးမ်ားသည္ ျမန္မာတစ္ေယာက္အဖို႔ အလြန္စိတ္ခ်မ္းသာဖို႔ ေကာင္းပါသည္။ သိေတာ္မူၾကသည့္အတိုင္း ျမန္မာတစ္ေယာက္အဖို႔ Immigrationဟူသည္ ႏွလံုးတုန္ရင္ခုန္စရာေနရာတစ္ခု ျဖစ္ေနသည္ မဟုတ္ပါလား။ ျမန္မာတစ္ေယာက္အဖို႔ Immigrationသည္ မ်က္ႏွာငယ္စရာအလြန္ေကာင္းေသာေနရာတစ္ခုပင္ ျဖစ္ပါသည္။ Schengen Agreement ေၾကာင့္ Immigrationေရာက္တိုင္း မ်က္ႏွာငယ္ရသည့္အျဖစ္မ်ိဳး ႀကံဳစရာမလိုေတာ့ပါ။
၃/၄ မိနစ္တစ္စီး ရထားမ်ား ေျပးဆဲြေနၾကေသာ ရထားဘူတာမ်ားျမင္ကြင္းမွာ ေလဆိပ္ႀကီးမ်ားအလား ခမ္းနားထည္ဝါသျဖင့္ အံ့ၾသဖြယ္ပင္ ေကာင္းေတာ့သည္။ ေရႊႏိုင္ငံႀကီးသား ကိုယ္ေတာ္တစ္ပါးအတြက္ အရာအားလံုးက ေငးေမာစရာ၊ အားက်စရာမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေနသည္။ တစ္စံုတစ္ရာကို ေတြ႕မိတိုင္း ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို သတိရမိသျဖင့္ ေငးၿပီး ေမာစရာေတြသာ ျဖစ္လို႔ေနသည္။
(၉)
အျမန္ရထားေပၚက ဆင္းလိုက္သည္ႏွင့္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံက ျမန္မာသံအမတ္ႀကီးႏွင့္သားငယ္တို႔ လာႀကိဳေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ရင္းႏွီးေဖာ္ေရြစြာ၊ ႐ိုေသစြာျဖင့္ ခရီးဦးႀကိဳျပဳၾကသည္။ ဘူတာႀကီးတြင္ မွတ္တမ္းဓာတ္ပံု႐ိုက္ၿပီး သံအမတ္ႀကီးေနအိမ္သို႔ သြားခဲ့ၾကသည္။ သံအမတ္ကေတာ္၊ သမီးႏွင့္အျခားဧည့္သည္အခ်ိဳ႕ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ဆရာေတာ္ကို စုေပါင္းကန္ေတာ့ကာ ႏႈတ္ဆက္စကားေျပာၾကသည္။ ေက်ာင္းအမွတ္ျဖင့္ သီတင္းသံုးဖို႔၊ စိတ္ေအးခ်မ္းသာစြာ ေနဖို႔ ေျပာၾကသည္။ ေနရာထိုင္ခင္းအျပင္အဆင္စသည္ကအစ အစစအရာရာ လိုေလေသးမရွိ၊ ျပဳစုၾကပါေပသည္။ စကားအေျပာအဆို၊ အေနအထိုင္အရ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕ၿပီး ဘာသာတရားကိုင္း႐ႈိင္းေသာမိသားစုတစ္ခုဟု ေကာက္ခ်က္ခ်မိသည္။
သံအမတ္ႀကီးက ဒကာမႀကီးအေပၚမွာ ခ်စ္သည့္အခ်စ္ေၾကာင့္ ဒကာမႀကီးကို မခဲြႏိုင္တာတစ္ခုႏွင့္ပင္ သူ႔အေနႏွင့္ရဟန္းျပဳဖို႔ မလြယ္ကူေၾကာင္း၊ သံေယာဇဥ္မ်ား ျဖတ္ဖို႔ မရႏိုင္ေသးေၾကာင္း၊ လူအျဖစ္ႏွင့္သာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား တတ္ႏိုင္သေလာက္ လုပ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ရေဝႏြယ္ဆရာေတာ္ကို ေလွ်ာက္သည္။ ဒကာႀကီးက ထိုသို႔ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေလွ်ာက္သည့္အခါ ဒကာမႀကီးက “လူငယ္တစ္ဦးလို ဆရာေတာ္ေရွ႕မွာ ရွင္ဘာေတြ ေျပာေနတာလဲ”ဟု ရွက္ရွက္အမူအရာႏွင့္ ဆိုေလသည္။ ဆရာေတာ္ကလည္း အေတာ္သေဘာက်ေနပံုရၿပီး ၿပံဳးကာသာ ေနေတာ့သည္။ ဒကာႀကီးေျပာတာ မလြန္သလို ဒကာမႀကီးေျပာတာလည္း မမွားပါ။
မိသားစုတစ္ခုတြင္ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေစေသာ ေမတၱာႀကိဳးေလးမ်ားက အလြန္ကို အေရးႀကီးပါသည္။
ပ႒ာန္းတရားေတာ္တြင္ ေဟာၾကားထားသည့္အတိုင္း တဏွာရာဂ(ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ)ကိုအေၾကာင္းျပ၍ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ၾကပါသည္။ တရားရႏိုင္သည့္အဆင့္အထိပင္ ေရာက္ႏိုင္ပါသည္ဟု ေဟာထားသည္ မဟုတ္ပါေလာ။
(၁ဝ)
သံအမတ္ကေတာ္ ဗုဒၶဘာသာဝင္တစ္ဦးျဖစ္လာပံုမွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းသျဖင့္ အနည္းငယ္ ေျပာျပလိုပါသည္။ သူသည္ ကနဦးက ဗုဒၶဘာသာဝင္တစ္ဦး မဟုတ္ပါ။ လက္ထပ္သည္အထိ ဗုဒၶဘာသာဝင္မဟုတ္ေသးပါ။ ပါရမီအေလ်ာက္ဟု ဆိုလွ်င္ ဆိုႏိုင္သလို ဒကာႀကီးအေပၚထားေသာေမတၱာတရားေၾကာင့္ဟုဆိုလွ်င္လည္း မမွားႏိုင္ေပ။ ဒကာႀကီး ေရွ႕တန္းထြက္၊ အႏၲရာယ္မ်ား ႀကံဳသည့္အခါ ဒကာမႀကီးလည္း အျခားစစ္သားမိန္းမမ်ားနည္းတူ စိတ္ပူသည္။
အျခားစစ္သားမိန္းမမ်ားက ဗုဒၶဘာသာမ်ားျဖစ္သည့္အတြက္ မိမိတို႔ခင္ပြန္းအသက္အႏၲရာယ္ကင္းေဝးေအာင္၊ ေဘးဒုကၡမ်ား မႀကံဳေတြ႕ရေအာင္ ေလာကီေလာကုတၱရာနည္းစံုသံုးကာ ေနာက္တန္းမွေန၍ ျပဳလုပ္ေပးၾကေလ့ရွိသည္။
ဒကာမႀကီးသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မဟုတ္ေသာ္လည္း မိမိအမ်ိဳးသား ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းေအာင္ ပရိတ္ရြတ္ဖတ္ျခင္း၊ ပ႒ာန္းရြတ္ဖတ္ျခင္းစေသာ အႏၲရာယ္ကင္းနည္းအမ်ဳိးမ်ိဳး ျပဳလုပ္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
ထိုကဲ့သို႔ျပဳလုပ္ရင္း ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ ဘာသာေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ သူ႕သဒၶါဆႏၵအေလ်ာက္ ဘုရားေဟာင္းျပဳျပင္ျခင္းလုပ္ငန္းကိုပါ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခ့ဲသည္ဟု ဆိုသည္။
ထိုကဲ့သို႔လုပ္ေဆာင္လာရင္း တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္စစ္စစ္တစ္ေယာက္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ယခုအခါ ဆရာေတာ္ေဒါက္တာနႏၵမာလာ၏ အဘိဓမၼာ၊ ပ႒ာန္းတရားေတာ္မ်ားကို နာၾကားရင္း အဆင့္ျမင့္ဗုဒၶဘာသာဝင္တစ္ဦးအေနအထားအထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ။ “အျခားစိတ္ဝင္စားစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေသးတယ္”ဟု ဒကာမႀကီးက ေျပာေသာ္လည္း အေျခအေနအခ်ိန္အခါအရ ထပ္မံမေမးျမန္းျဖစ္ခဲ့ပါ။ ေနာက္မ်ား ႀကံဳႀကိဳက္သည့္အခါ ဗုဒၶဘာသာဝင္တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့ပံုအေၾကာင္း အေသးစိတ္ကို ေမးျမန္းရေပဦးမည္။
(၁၁)
ေန႔ခင္းတြင္ သံအမတ္ႀကီးမိသားစုႏွင့္အတူ Postdam သို႔ သြားၾကသည္။ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္းဝင္ ကမၻာ့သမိုင္းဆိုင္ရာ အေရးႀကီးေသာေနရာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ဘာလင္ၿမိဳ႕မွ ၂၄ ကီလုိမီတာ ကြာေဝးသည္။ ပရပ္ရွားဘုရင္မ်ားႏွင့္ ဂ်ာမန္ဘုရင္ ကိုင္ဇာတို႔၏ နန္းေတာ္မ်ားတည္ရွိသည္။ နန္းေတာ္ေဟာင္းႀကီးမ်ားမွာ ခမ္းနားႀကီးက်ယ္လွသည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တြင္ စစ္ေအာင္ႏိုင္ေသာ မဟာမိတ္မ်ားကြန္ဖရင့္ကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပခဲ့သည့္ေဒသလည္း ျဖစ္သည္။
ဂ်ာမနီႏိုင္ငံတြင္ ထူးျခားသည့္အခ်က္တစ္ခုမွာ ေရွးေဟာင္းသမိုင္းဝင္အေဆာက္အအံုမ်ား တည္ရွိရာအရပ္တြင္ ေကာလိပ္မ်ား၊ တကၠသိုလ္မ်ားဖြင့္လွစ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ Postdam ၿမိဳ႕တြင္ University of Postdam ႏွင့္ သုေတသနဌာန (Research Institutes)ေပါင္း ၃ဝ ေက်ာ္ ရွိသည္။ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ ေရွးေဟာင္းသမိုင္းဝင္ေနရာမ်ား၊ သမိုင္းဝင္အျဖစ္အပ်က္မ်ားႏွင့္ အနာဂတ္လူငယ္မ်ားကို တစ္သီးတစ္သန္႔ မိတ္ဆက္စရာမလိုေအာင္ စီမံပံုတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္ဟု ဂ်ာမန္တစ္ဦးေျပာစကားအရ သိရသည္။ အတုယူစရာပင္ ျဖစ္ပါသည္။
(၁၂)
နာဇီစစ္အာဏာရွင္မ်ား က်ဆံုးၿပီးေနာက္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ Postdam ရွိ ဘုရင့္နန္းေတာ္တြင္ အေမရိကန္သမၼတ ထ႐ူးမင္း၊ ၿဗိတိန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဝင္စတန္ခ်ာခ်ီ ႏွင့္ သူ႔ကို ဆက္ခံသူ ကလီးမန္႔အက္တလီ၊ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုမွ စတာလင္ တို႔သည္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကို မည္သို႔မည္ပံု ဆက္လက္စီမံၾကမည္ျဖစ္ေၾကာင္း စည္းေဝးခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါအစည္းအေဝးတြင္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကို အသီးအသီး ခဲြေဝစီမံအုပ္ခ်ဳပ္ၾကဖို႔ သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။
ထိုသမိုင္းအျဖစ္အပ်က္ကို ေလ့လာမိတိုင္း ထူးဆန္းသလိုလို၊ အံ့ၾသသလိုလို၊ ၿပံဳးခ်င္သလိုလို ခံစားမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည္။ ထူးဆန္းအံ့ၾသသည့္ခံစားမႈက မထူးဆန္းေသာ္လည္း ၿပံဳးခ်င္သလိုလိုျဖစ္တာကေတာ့ မ်ိဳးစိတ္မ်ိဳးမာန္ျပင္းထန္ေသာ ဂ်ာမန္မ်ား တိုင္းတစ္ပါးသားတို႔ ျပဳသမွ်ႏုခဲ့ရပံုကို ေတြးမိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ဂ်ာမနီအစိုးရက အဆိုပါ ေရွးေဟာင္းဘုရင့္နန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ ကြန္ဖရင့္က်င္းပရာ Postdam ကို ဥယ်ာဥ္ပန္းၿခံႀကီးမ်ားအသြင္ ေျပာင္းလဲၿပီး ကမၻာလွည့္ခရီးသြားမ်ားႏွင့္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ အနာဂတ္လူငယ္မ်ား ေလ့လာႏိုင္ရန္၊ သမိုင္းသခၤန္းစာမ်ား ရယူႏိုင္ၾကေစရန္ စီမံျပဳလုပ္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
(၁၃)
Postdam တြင္ ေနရာအႏွံ႔ ေလွ်ာက္လည္၊ အမွတ္တရဓာတ္ပံုမ်ား ႐ိုက္ၿပီး ျပန္ခဲ့သည္။ အျပန္လမ္းတြင္ ခမ္းနားႀကီးက်ယ္လွေသာဘုရင့္နန္းေတာ္ႀကီးမ်ားက မ်က္စိထဲ စဲြေနသည္။ အထူးသျဖင့္ နန္းေတာ္ႀကီးမ်ားအဝင္ဝတြင္ရွိေသာ ခန္႔ျငားသည့္ တိုင္လံုးႀကီးမ်ားကို ျမင္ေယာင္သည္။
တိုင္လံုးႀကီးမ်ားကို ဘက္စံုမွ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ၿပီး “ဦးဇင္းတကၠသိုလ္တည္ေထာင္ရင္ ဒါမ်ိဳး တိုင္လံုးႀကီးေတြ လုပ္မွာ”ဟု သံအမတ္ႀကီးကို စေနာက္စကားဆိုခဲ့သည္။ “ဦးဇင္းက လုပ္မယ္ဆိုရင္ အႀကီးႀကီး လုပ္ခ်င္တယ္။ မလုပ္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ တဲကုပ္ေလးနဲ႔ပဲေနေတာ့မယ္”ဟုလည္း ရင္ထဲရွိတာ ေျပာမိသည္။
နန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၏ ခမ္းနားမႈႏွင့္ နက္႐ႈိင္းေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာအျဖစ္အပ်က္မ်ားကလည္း အေတြးထဲတြင္ ေမးခြန္းမ်ားစြာ၊ သိလိုစိတ္မ်ားစြာျဖင့္ တဝဲလည္လည္ ရစ္ရစ္သီသီ တဲြခိုလာခဲ့ၾကသည္။
နာဇီစစ္ဘီလူးႀကီးကို ဦးခ်ိဳးၿပီး ဇာတိေသြး၊ ဇာတိမာန္ထက္သန္လွပါသည္ဆိုေသာ ဂ်ာမန္တို႔၏ ေျမေပၚတြင္ ခပ္တည္တည္ျဖင့္ စီးစီးနင္းနင္း ခဲြေဝယူၾကေသာ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္ႏွင့္ ဆိုဗီယက္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား၏ ဝင့္ၾကြားမႈပံုရိပ္မ်ားကလည္း မေန႔တစ္ေန႔ကလို ႐ုပ္လံုးၾကြလာေနခဲ့သည္။
ထိုေန႔ ရာသီဥတုက ပထမ အေတာ္ေလး ေအးသည္။ ေနာက္ ေနက ပူလာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ မိုးက တၿဖိဳက္ႏွစ္ၿဖိဳက္ ရြာခ်လိုက္ေသးသည္။ ၿခံဳၾကည့္လိုက္ရင္ေတာ့ ရာသီဥတုက သာယာပါသည္။ အေတြးေတြက ရာသီဥတုလို အေျပာင္းအလဲ ျမန္ေနသည္။ ေပ်ာ္လိုက္၊ အံ့ၾသလိုက္၊ ခ်ီးက်ဴးလိုက္၊ ေက်နပ္လိုက္၊ မေက်နပ္လိုက္၊ တစ္ခါတစ္ခါ သံေဝဂေတြ ျဖစ္လိုက္ … ၿခံဳၾကည့္လိုက္ရင္ေတာ့ အေတြးမ်ား သာယာပါသည္။
(၁၄)
Postdam က ျပန္လာေတာ့ တစ္ေနရာရာကို ဆက္သြားလိုေသးလားဟု ရေဝႏြယ္ဆရာေတာ္ကို သံအမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္သည္။ ဆရာေတာ္ပင္ပန္းေနၿပီျဖစ္သျဖင့္ တစ္ေန႔တာ နားလိုက္သည္။ သံအမတ္ႀကီးအိမ္တြင္ ရေဝႏြယ္ဆရာေတာ္ႏွင့္စကားေျပာရင္း ဆရာေတာ္ထံမွ စိတ္ထားနည္းပညာမ်ား ရလိုက္သည္။
ဆရာေတာ္၏ စိတ္ထားနည္းပညာမွာ အထူးအဆန္း မဟုတ္၊ ကုသိုလ္ျဖစ္ေအာင္၊ စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ ေနထိုင္နည္းပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ ဆရာေတာ္ေျပာေလ့ေျပာထရွိေသာစကားမွာ ဘာပဲလုပ္လုပ္ ပါရမီျဖစ္ေအာင္လုပ္ဆိုေသာ စကားပင္ျဖစ္သည္။ တစ္စံုတစ္ရာကို ပါရမီေျမာက္ေအာင္ လုပ္လိုက္လွ်င္ ကုသိုလ္တရားႏွင့္စိတ္ခ်မ္းသာမႈက အလိုလို ပါဝင္လာသည္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။
ကုသိုလ္မျဖစ္ေစေသာ အေျပာအဆိုမ်ား၊ အျပဳအမူမ်ား၊ မိမိအတြက္၊ သူတစ္ပါးအတြက္ ဘယ္သူ႕အတြက္မွ စိတ္ခ်မ္းသာစရာမျဖစ္ေစေသာ အေျပာအဆိုမ်ား၊ အျပဳအမူမ်ားကို ေရွာင္ရွားႏိုင္လွ်င္ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ အေျပာအဆို၊ အျပဳအမူမ်ားမွာ စိတ္ခ်မ္းသာဖြယ္ ပတ္ဝန္းက်င္ကို အလိုအေလ်ာက္ ဖန္တီးေနၿပီးသား ျဖစ္သည္။
ဆရာေတာ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုကို သတိထားမိသည္။ စာေရးဆရာစိတ္ ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္ႏွင့္စကားေျပာသူတိုင္းကို သူ႕စာေတြ ဖတ္ဖူးသလားဟု ေမးတတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဖတ္ဖူးသည္ဟု ဆိုလွ်င္လည္း ဘယ္စာအုပ္ကို ဖတ္ဖူးတာလဲ စသည္ျဖင့္ ေမးတတ္သည္။ ဆရာေတာ္က သူ႕စာေတြ ဖတ္ဖူးတယ္ဟု သိရလွ်င္ အလြန္ေပ်ာ္ေၾကာင္း၊ ဝမ္းသာေၾကာင္း ေျပာတတ္သည္။ စာေရးသူလည္း ထိုကဲ့သို႔ေသာစိတ္ခံစားခ်က္မ်ိဳး ရွိသည္။ ကိုယ္ေရးသည့္စာမ်ားကို ဖတ္သည္ဟု ဆိုလာလွ်င္ စိတ္ခ်မ္းသာမႈတစ္မ်ိဳးကို ခံစားရသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ၂ ႏွစ္ခန္႔က ပါဠိတကၠသိုလ္ေညာင္တုန္းေက်ာင္းတိုက္၊ လွရတနာဆရာေတာ္ထံသို႔ လူမသိ သူမသိေသးေသာ Dhamma School Foundation ကို ပ႐ိုမိုးရွင္းျပဳလုပ္ရန္ သြားခဲ့ဖူးသည္။ ဆရာေတာ္ထံအသြား ေျမညီထပ္တြင္ ဦးဇင္းေလးတစ္ပါးႏွင့္ ေတြ႕သည္။ သူက အားရပါးရ၊ အားတက္သေရာျဖင့္ “အရွင္ဘုရား … ဦးကုသလသာမိ မဟုတ္လား၊ တပည့္ေတာ္က အရွင္ဘုရားရဲ႕ စာဖတ္ပရိသတ္ပါဘုရား၊ အရွင္ဘုရားေရးတဲ့စာေတြဖတ္ရတာ အရမ္းအရသာရွိတယ္”ဟု ဆိုသည္။ ေဖာ္မျပတတ္ေသာ ပီတိတစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ အဆိုပါ ဦးဇင္းေလးကို ယေန႔အထိ သတိတရ ျဖစ္ေနဆဲရွိသည္။ ေအာ္ … စာေရးဆရာမ်ား၏ တူညီေသာ ခံစားခ်က္ပါလား …
(၁၅)
ညေရာက္ေတာ့ ရေဝႏြယ္ဆရာေတာ္ တရားပဲြက်င္းပသည္။ ဘာလင္ၿမိဳ႕တြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာက အနည္းငယ္သာရွိသည္။ သံအမတ္ႀကီးက တရားနာလိုေသာသူမ်ားကို ကားျဖင့္ အႀကိဳအပို႔လုပ္သည္။ သံအမတ္ႀကီးမိသားစုအပါအဝင္ တရားနာပရိသတ္ ၁၇ ေယာက္ခန္႔သာရွိသည္။ ဆရာေတာ္က ဖရန္႔ဖြတ္ၿမိဳ႕တြင္ ဒါနပါရမီ တရားကို ေဟာၿပီး ဘာလင္ၿမိဳ႕တြင္ သီလပါရမီတရားကို ေဟာၾကားသည္။ ဒါနကို ပါရမီေျမာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ဖို႔၊ သီလကို ပါရမီေျမာက္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းဖို႔ကို အဓိက ေဟာၾကားသြားသည္။
လူတိုင္း ဒါနျပဳလုပ္ၾကသည္။ ေပးကမ္းၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ပါရမီေျမာက္ေအာင္ မလုပ္ျဖစ္ၾကေၾကာင္း ဆရာေတာ္က ေထာက္ျပသည္။ ထို႔ေနာက္ ပါရမီေျမာက္ဖို႔အတြက္ ဘုရားေက်ာင္းကန္၊ သံဃာမ်ားကို လွဴဒါန္းလွ်င္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အိမ္ရွင္မက မိမိ၏ ခင္ပြန္း၊ သားသမီးမ်ားကို ေန႔စဥ္ေကၽြးတာပဲျဖစ္ျဖစ္ နိဗၺာန္ကို ရည္မွန္းၿပီး လွဴဒါန္းရန္ တိုက္တြန္းသည္။
ေန႔စဥ္ ငွက္ကေလး၊ ေခြးကေလး၊ ခ်ဥ့္ကေလးမ်ားကို အစာေကၽြးၿပီး ဒါနျပဳလုပ္ဖို႔လည္း လမ္းညႊန္ေပးသည္။ ဆရာေတာ့္ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားသည္ ေအးခ်မ္းတည္ၿငိမ္ေရး၊ ကိုယ္က်န္းမာစိတ္ခ်မ္းသာေရးကို အေလးေပးထားသျဖင့္ စိတ္ခ်မ္းသာစရာ အလြန္ေကာင္းပါသည္။
(၁၆)
ေနာက္ရက္မနက္တြင္ ျပတုိက္တစ္ခုကို လိုက္ပို႔သည္။ ျပတိုက္မဖြင့္မီ ျပတုိက္ေရွ႕ေရာက္ႏွင့္ေနသျဖင့္ ခဏတာ ေစာင့္ေနရသည္။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား၊ လူမႈေရးစနစ္မ်ား၊ ဘာသာေရး၊ ဘာသာစကား၊ နည္းပညာ … စသျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈကို ျပသထားေသာ Ethnological Museum သို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ၾကသည္။ ျပတိုက္မဖြင့္ေသးသျဖင့္ ျပတိုက္ေရွ႕တြင္ ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္ဆရာမမ်ား အုပ္စုလိုက္၊ အုပ္စုလိုက္ ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကသည္။ ျပတိုက္ဖြင့္ေသာအခါ အားလံုးတန္းစီလက္မွတ္ဝယ္ၿပီး ဝင္ၾကရသည္။
ျပတိုက္ထဲေရာက္သည့္အခါ အလြန္တရာ အံ့ၾသဖြယ္ျမင္ကြင္းမ်ားကို ျမင္ရသည္။ အာရွယဥ္ေက်းမႈအေၾကာင္းကို ျပသသည့္အခန္းတစ္ခုလံုး ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ား၊ ဗုဒၶဘာသာယဥ္ေက်းမႈပံုရိပ္မ်ားကိုသာ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရသည္။ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ားကိုလည္း သူ႕ေခတ္အခါအလိုက္ အစဥ္အတိုင္း စနစ္တက် စီစဥ္ထားရွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ဘုရားအေလာင္းေတာ္ လူ႔ျပည္သုိ႔ ဆင္းသက္ေတာ္မူျခင္း၊ မယ္ေတာ္မာယာအိပ္မက္ျမင္မက္ျခင္း၊ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေတာထြက္ေတာ္မူျခင္း၊ တရားက်င့္ေတာ္မူျခင္း၊ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူျခင္း၊ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူျခင္း စေသာ ဗုဒၶဝင္အျဖစ္အပ်က္မ်ားကိုလည္း ေနရာတက် စီစဥ္ျပသထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဗုဒၶဝင္ဆိုင္ရာ၊ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ ဗီြဒီယိုဖိုင္မ်ားကိုလည္း ကြန္ျပဴတာအတြင္း စနစ္တက် ထည့္ေပးထားသည္။ ျပတိုက္အတြင္းက ကြန္ျပဴတာတြင္လည္း ဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္းကို ေလ့လာႏိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
အျခားတစ္ဖက္တြင္ ေရွးေခတ္ဥေရာပ၊ အာဖရိကယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ႐ုပ္တုမ်ားကို ျပသထားသည္။ ဥေရာပ၊ အာဖရိက၊ အီဂ်စ္ေရွးေဟာင္းအ႐ုပ္မ်ားမွာ အာရွမွ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ားလို တည္ၿငိမ္မႈ၊ ေအးခ်မ္းမႈ တစ္စံုတစ္ရာကိုမွ် မေတြ႕ရပါ။ ေခြးလိုလို၊ ႏြားလိုလို၊ လူလိုလို၊ က်ားလိုလို၊ ေၾကာင္လိုလို ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္ ကိုး႐ိုးကားယား ပုပုကြကြ ႐ုပ္ပံုမ်ားကသာ မ်ားေလသည္။ လူပံုမ်ားကလည္း မ်က္လံုးျပဴးျပဴး၊ အစြယ္ေငါေငါ၊ ပါးစပ္ၿပဲၿပဲ၊ ေခါင္းႀကီးႀကီး၊ ခႏၶာကိုယ္က ပံုမက် … အ႐ုပ္ဆိုးဆိုး႐ုပ္တုမ်ားသာ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရသည္။ (အစဲြျဖင့္ ေျပာသည္မဟုတ္။ ပံုအခ်ိဳ႕ကို ၾကည့္ႏိုင္ပါသည္။) ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ တည္ၿငိမ္ေသာ မ်က္ႏွာေတာ္ႏွင့္ ကိုယ္ဟန္အေနအထားမ်ားေၾကာင့္ အာရွျပတိုက္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈရွိေနသျဖင့္ ဂုဏ္ယူစရာ ျဖစ္ခ့ဲရသည္။
(၁၇)
ဂ်ာမနီႏိုင္ငံသည္ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ႀကီးစိုးရာ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ သမိုင္းအျဖစ္အပ်က္မ်ားကို လူငယ္မ်ားအား ေလ့လာေစသည္။ ဆရာဆရာမမ်ားကိုယ္တိုင္ ကေလးမ်ားကို ျပတိုက္ကို ေခၚလာၿပီး ေလ့လာေစသည္။
ကေလးမ်ားကလည္း မွတ္စုစာအုပ္မ်ား၊ ေဘာပင္ေလးမ်ားျဖင့္ အားႀကိဳးမာန္တက္ ေရးမွတ္ေနၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဤကေလးမ်ားမွာ အလြန္ဆံုးရွိလွ၊ ၁၃ ႏွစ္ခန္႔သာ ရွိလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ အရာရာကို စနစ္တက် ေလ့လာတတ္ေအာင္၊ မွတ္သားတတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးထားပံုမွာ အားက်ဖြယ္ရာ ေကာင္းလွသည္။
(၁၈)
ေနာက္တစ္ခု သတိျပဳသင့္သည္မွာ အျခားဘာသာတရားအေပၚ ေလးစားမႈ၊ သေဘာထားႀကီးမႈ ျဖစ္သည္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာႀကီးစိုးသည့္တိုင္းျပည္ျဖစ္လို႔ အျခားဘာသာဆိုင္ရာမ်ားကို မျပသသင့္ဟူေသာ အျမင္မရွိျခင္း ျဖစ္သည္။ ကေလးမ်ားကို “တို႔က ဒီလို ယံုၾကည္တယ္၊ ဒါက ဒီလို ရွိတယ္”စသျဖင့္ အေျခအေနအရပ္ရပ္ကို နားလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားသည္။ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို ဖန္တီးေပးသည္။ ယံုၾကည္ျခင္းဆိုင္ရာသည္ လူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ႏွလံုးသားေရးရာႏွင့္ဦးေႏွာက္ဆိုင္ရာကိစၥတစ္ခု ျဖစ္သည္။
စာေရးသူက ဤသို႔ ဆိုလိုက္သျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားက ဘာသာအားလံုးကို တေျပးညီ ဆက္ဆံသည္။ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ အျပည့္ရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဒီမိုကေရစီသမားေယာင္ေယာင္ ဘာေယာင္ေယာင္သမားမ်ား ေျပာဆိုေနသလို အခြင့္အေရး တန္းတူေပးသည္ဟုေတာ့ မထင္လိုက္ပါႏွင့္။ သူတို႔ ဘာသာတရား တိုးတက္ေရး၊ စည္ပင္ေရး၊ ရွင္သန္ေရးအတြက္ ဥပေဒႏွင့္ အေသအခ်ာ စီမံထားသည္။ သူတို႔ႏိုင္ငံ၏အသက္၊ ဘာသာတရား၏အသက္၊ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္၏အသက္ကို ဥပေဒျဖင့္ စနစ္တက် စီမံထားသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ မၾကာခဏ ေျပာေနေသာ “တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး”ဟူသည္မွာ ဤအခ်က္ကို ေျပာလိုရင္း ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုတြင္ တရားဥပေဒသည္ အသက္အသည္းႏွလံုးျဖစ္သလို ျဖစ္သင့္မျဖစ္သင့္ပိုင္းျဖတ္ေပးေသာဦးေႏွာက္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါသည္။
(၁၉)
“ကၽြန္ေတာ္တို႔ မြတ္စလင္မ်ား ဒီမွာ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္၊ ဗလီေဆာက္ခြင့္ေပးပါ”ဟု မြတ္စလင္လူထုက ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။ လူ႕အခြင့္အေရးအရ ေတာင္းဆိုခြင့္ရွိသည္။ အစိုးရကလည္း ေျပာသည္။ “အိုေက … တို႔ႏိုင္ငံက ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံျဖစ္တယ္။ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တို႔အစိုးရက ေဆာက္ခြင့္ေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒသခံ၊ ၿမိဳ႕ခံေတြရဲ႕ ဆႏၵကလည္း ရွိေသးတယ္။ သူတို႔ကို ေမးရဦးမယ္”ဟု အေျဖေပးသည္။ ၿမိဳ႕ခံမ်ားက ခရစ္ယာန္အမ်ားစုျဖစ္သည့္အတြက္ ကန္႔ကြက္ၾကသည္။ ဗလီေဆာက္ခြင့္မရွိေတာ့။ ဤႏိုင္ငံမ်ား၏ ပါးနပ္မႈကို ဥပမာေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤစနစ္ေၾကာင့္ ဂ်ာမနီမွာ မြတ္စလင္မ်ား သန္းခ်ီရွိေသာ္လည္း ဗလီအေရအတြက္က အနည္းငယ္သာ ရွိသည္။ ဗလီေပါင္း ၁၅ဝ ခန္႔ရွိသည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ပီပီျပင္ျပင္ရွိသည့္ဗလီအေရအတြက္က ၁ဝဝ ခန္႔သာရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
ယခုအခါတြင္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ခရစ္ယာန္ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းတံခါးမ်ား တျဖည္းျဖည္း ပိတ္ေနၾကခ်ိန္တြင္ မြတ္စလင္တို႔က ေငြအလံုးအရင္းျဖင့္ ခရစ္ယာန္ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းမ်ားကို ဝယ္ယူေနၾကသည္။ မြတ္စလင္တိုးပြားႏႈန္းက အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တျဖည္းျဖည္း သိသာထင္ရွားလာသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ဒုကၡသည္အသြင္ျဖင့္ ဝင္ေရာက္လာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္တို႔က ဘာသာေရးဘက္အားေလ်ာ့လာခ်ိန္၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္ႏွင့္အျခားဘာသာဝင္မ်ားက ေငြေၾကးခ်ိဳ႕တဲ့ခ်ိန္တြင္ မြတ္စလင္တို႔က ဘာသာေရးကို ဘဝႏွင့္ခိုင္ခိုင္မာမာ တဲြစပ္ကာ ေငြပင္ေငြရင္း အေျမာက္အျမားျဖင့္ ကမၻာ့အႏွံ႔ေျခဆန္႔ေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အနည္းအက်ဥ္းကသာ သတိျပဳရေကာင္းမွန္း သိေနၾကသည္။ အေမရိကန္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးကသာ တားဆီးရေကာင္းမွန္း နားလည္ထားသည့္ပံုရသည္။ သို႔ေသာ္ အေမရိကန္က “ကၽြန္ေတာ္တို႔က မြတ္စလင္ကို ဘယ္ေတာ့မွ မတိုက္၊ အၾကမ္းဖက္သမားကိုသာ တိုက္သည္”ဟုသာ စကားစထြက္ထားသည္ကို အတုယူသင့္ပါသည္။
စာေရးသူ၏ ဆိုလိုရင္းမွာ “တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး”ကို ေရွး႐ႈႏိုင္ၾကဖို႔ ျဖစ္ပါသည္။ တရားဥပေဒစိုးမိုးလွ်င္ အရာရာကို တရားနည္းလမ္းတက် စီမံလို႔ ရသည္။ ဣေျႏၵရွိရွိျဖင့္ ေစာင့္ေရွာက္စရာရွိတာ ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္သည္။ ပယ္ရွားစရာရွိတာ ပယ္ရွားႏိုင္သည္။ မိမိတို႔ သေဘာမက်သည္ကို ဥပေဒျဖင့္ တားဆီးလို႔ ရသည္။ ကန္႔ကြက္လို႔ ရသည္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံတြင္ မြတ္စလင္ ၃ သန္းေက်ာ္ရွိသည္။ ဗလီက အထက္တြင္ဆိုခဲ့သလို ၁ဝဝ ေက်ာ္သာ ရွိသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မြတ္စလင္လူဦးေရ ၄ သန္းခန္႔သာ (လက္ရွိျမင္ေတြ႕သိရွိရေသာ ကိန္းဂဏန္းမ်ားအရ ဆိုထားျခင္းျဖစ္သည္။ အမွန္တကယ္ ထိုထက္ အဆမ်ားစြာ တိုးပြားလာေနဖြယ္ရွိသည္)ရွိေသာ္လည္း ဗလီမ်ားက ေထာင္ေသာင္းခ်ီေနသည္။ ဘယ္သူေတြက ခြင့္ျပဳခဲ့သနည္း။ ေဒသခံျပည္သူတို႔၏ ကန္႔ကြက္မႈကို ဘယ္သူေတြက နားမေထာင္ခဲ့သနည္း။ သတိျပဳမိၾကဖို႔ ျဖစ္ပါသည္။
အခု တို႔ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ေျခလွမ္းမ်ား ဘယ္သို႔ ဘယ္ဆီ လွမ္းေနသလဲ။ မ်က္ေျခမျပတ္ၾကေစလိုပါ။ သမိုင္းသခၤန္းစာမ်ားကို အမွတ္သည္းေျခရွိရွိ သတိမူမိၾကေစဖို႔ ျဖစ္ပါသည္။
(၂ဝ)
ေန႔လယ္တြင္ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးကို သြားဖို႔ စီစဥ္ၾကသည္။ ဘာလင္တံတိုင္းမသြားမီ အျခားေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုမ်ားကို သြားေရာက္လည္ပတ္ၾကသည္။ သေဘၤာျဖင့္ Sight Seeing Tour လည္း သြားၾကသည္။ သန္႔ရွင္းသပ္ရပ္ေသာ ဘာလင္ၿမိဳ႕ သေဘၤာဆိပ္သည္ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားမ်ား၊ အပန္းေျဖေနၾကေသာေဒသခံလူမ်ိဳးမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည္။
ဘာလင္ျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္လည္း အေပ်ာ္စီးသေဘၤာမ်ားက ဥဒဟို ခုတ္ေမာင္းေနၾကသည္။ ဘာလင္ျမစ္ေဘးဝဲယာတြင္ ရွိေသာ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုႀကီးမ်ား၊ ေခတ္မီအေဆာက္အအံုမ်ားကလည္း ဆဲြေဆာင္မႈအျပည့္ရွိသည္။ ေခတ္မီဗိသုကာလက္ရာမ်ား၊ ေရွးေဟာင္းဗိသုကာလက္ရာမ်ားျဖင့္ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳး တည္ေဆာက္ထားေသာ တံတားမ်ားကလည္း ေငးေမာဖြယ္ရာ ျဖစ္သည္။
ထုထည္ႀကီးမားၿပီး ခန္႔ထည္ေသာ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းႀကီးမ်ား၊ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုမ်ားကို ျမစ္ကမ္းႏွင့္ကပ္လ်က္တည္ေဆာက္ပံုမွာ ရင္သပ္႐ႈေမာဖြယ္ေကာင္းလွသည္။ ဘာလင္ျမစ္ကမ္းတစ္ေလွ်ာက္လံုး ကမ္းမၿပိဳေအာင္ ျပဳလုပ္ထားပံုကိုလည္း တခုတ္တရ ၾကည့္မိသည္။ ဘာလင္ျမစ္ကိုၾကည့္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံက ငမိုးရိပ္ေခ်ာင္းႀကီးကို အမွတ္ရသည္။ ဘာလင္ျမစ္ကမ္းကို ခိုင္မာေအာင္ျပဳလုပ္ထားပံုႏွင့္ ကမ္းႏွင့္ကပ္လ်က္ရွိသည့္အေဆာက္အအံုမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး ငမိုးရိပ္ေခ်ာင္းေဘးက ေနာင္ေတာ္ႀကီးတစ္ပါး၏ ေဝဠဳမာရေက်ာင္းေလးကို သတိတရ ျမင္ေယာင္မိသည္။
(၂၁)
ငမိုးေခ်ာင္းေဘးတြင္ ရႊံ႕ႏြံမ်ား ထူထပ္သည္။ ေခ်ာင္းထဲတြင္လည္း အမႈိက္သ႐ိုက္မ်ားျဖင့္ ျပည့္ေနတတ္သည္။ ရန္ကုန္လိုၿမိဳ႕ႀကီးထဲတြင္ရွိေသာ္လည္း အနံ႔အသတ္ကလည္း မေကာင္း၊ သန္႔ရွင္းမႈကလည္း မရွိျဖစ္ေနသည္မွာ စိတ္ဆိုးခ်င္စရာပင္ ေကာင္းလွသည္။
(၂၂)
ပို၍ဆိုးသည္မွာ မၾကာခဏ ၿပိဳက်ေနေသာ ငမိုးရိပ္ေခ်ာင္းကမ္းပါးမ်ား ျဖစ္သည္။ ေခ်ာင္းေဘးတြင္ေနေသာ ေနာင္ေတာ္ႀကီး၏ေက်ာင္းေဘး ေခ်ာင္းကမ္းပါးသည္ ၿပိဳက်လိုက္၊ ျပဳျပင္လိုက္၊ ၿပိဳက်လိုက္ျဖင့္ ေငြကုန္ေၾကးက် သိပ္မ်ားလွသည္။ ေက်ာင္းအတြင္းရွိ ေစတီေတာ္ပင္ ၿပိဳက်လုမတတ္ျဖစ္ေနသည္။ ငမိုးရိပ္ေခ်ာင္းကမ္းပါးမ်ားကို ဘာလင္ၿမိဳ႕ျမစ္ကမ္းမ်ားလို ခိုင္မာေအာင္ျပဳၿပီးသည့္ေန႔ကို ေမွ်ာ္လင့္ဆုေတာင္းမိသည္။ (အမွန္အားျဖင့္ ဘာလင္ျမစ္သာမဟုတ္၊ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံရွိ အျခားျမစ္ကမ္းမ်ားကိုလည္း ခိုင္မာေအာင္ျပဳလုပ္ထားသည္ဟု သိရသည္)။
ျမန္မာႏိုင္ငံက ငမိုးရိပ္လို ေခ်ာင္းမ်ား၊ ျမစ္မ်ားကို သန္႔ရွင္းသပ္ရပ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသူ/သားမ်ားအတြက္ပါသာမက ကမၻာလွည့္ခရီးသည္မ်ားကိုပင္ ဆဲြေဆာင္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ တိုင္းျပည္အတြက္လည္း တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ အက်ိဳးျပဳပါလိမ့္မည္။ ပညာဗဟုသုတနည္းပါးျခင္း၊ အေျမာ္အျမင္မရွိျခင္း၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား ေပါမ်ားျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ေရႊျပည္ေတာ္ကေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္တိုင္း ေဝးေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
(၂၃)
ဂ်ာမနီႏိုင္ငံရွိ လမ္းေဘး႐ုပ္တုမ်ားကလည္း ထူးျခားသည္။ လူ႐ုပ္ျပဳလုပ္လွ်င္ လူႏွင့္တူေအာင္ မျပဳလုပ္ၾက၊ အမ်ိဳးသား႐ုပ္ကိုလည္း အမ်ိဳးသား႐ုပ္ပီျပင္ေအာင္၊ အမ်ိဳးသမီးဆိုလည္း အမ်ိဳးသမီး႐ုပ္ပီျပင္ေအာင္ မျပဳလုပ္တတ္ၾကေပ။ အျခား က်ား၊ ေခြး စေသာ တိရစၧာန္႐ုပ္မ်ားကိုလည္း က်ားႏွင့္မတူေအာင္၊ ေခြးစသည္တို႔ႏွင့္ မတူေအာင္ ထုလုပ္တတ္ၾကသည္။ လူ႐ုပ္မ်ား ထုလုပ္ရာတြင္ အဝတ္အစားမပါေသာအ႐ုပ္မ်ားကိုလည္း ထုလုပ္တတ္ၾကသည္။
အဘယ့္ေၾကာင့္ ထိုကဲ့သို႔ (အူေၾကာင္ေၾကာင္) ႐ုပ္တုမ်ားကို ထုလုပ္ၾကသနည္း။ သူတို႔မူလအေၾကာင္းတရားကိုေတာ့ မသိပါ။ သို႔ရာတြင္ ထိုကဲ့သို႔ ကို႔႐ို႕ကားယား႐ုပ္တုမ်ားေၾကာင့္ ေလ့လာသူလူအမ်ားက စိတ္ဝင္စားၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ လူကို လူႏွင့္တူေအာင္၊ အမ်ိဳးသမီးကို အမ်ိဳးသမီးႏွင့္တူေအာင္ ထုလုပ္ၾကလွ်င္ မည္သူမွ် စိတ္ဝင္စားၾကမည္ မဟုတ္ေပ။ ကို႔႐ို႕ကားယား၊ ထူးထူးဆန္းဆန္း အသြင္အျပင္၊ ဟန္မ်ားေၾကာင့္ အေသအခ်ာလာေရာက္ၾကည့္႐ႈသူမ်ား၊ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ၾကသူမ်ားျဖင့္ ျပည့္ေနတတ္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ထင္ပါသည္။ အတုယူသင့္ေသာအခ်က္တစ္ခုဟု ထင္သည္။
“ဟဟဟ … ဓာတ္ပံုေတြ ေတာ္ေတာ္႐ိုက္ၾကတယ္ကြ၊ ႐ိုက္မွာေပါ့ .. ငါ လုပ္ထားတာကိုက ထူးဆန္းတာကို းးးး၊ ကမၻာလံုးႀကီးရယ္၊ ကမၻာလံုးေပၚမွာ ကမၻာ့ေျမပံုရယ္၊ ျခေသၤ့၊ ငါး၊ သမင္၊ က်ားေတြရဲ႕ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြရယ္ ေပါင္းစပ္ၿပီး ထူးထူးဆန္းဆန္းအ႐ုပ္ျဖစ္ေနတာကိုးကြ … လုပ္မယ့္လုပ္ အဲဒီလို ထူးထူးဆန္းဆန္း သူမ်ားနဲ႔မတူေအာင္လုပ္မွ လူစိတ္ဝင္စားတာကြ”ဟု မေလးရွား၊ ပီနန္ေက်ာင္းမွ ပဥၥ႐ူပ႐ုပ္အေၾကာင္းကို ပီနန္ဆရာေတာ္ႀကီးေျပာျပဖူးသည္ကို အမွတ္ရသည္။
(၂၄)
သေဘၤာျဖင့္ Sight Seeing Tour ၿပီးေသာအခါ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မာကယ္လ္၏ ႐ံုးခန္းႏွင့္ ပါလီမန္အေဆာက္အအံုသို႔ သြားေရာက္ေလ့လာၾကသည္။ မာကယ္လ္၏႐ံုးခန္းကို ျမစ္ကမ္းေဘးတြင္ တည္ေဆာက္ထားသည္။ တကယ့္ကို ခမ္းနားႀကီးက်ယ္ေသာအေဆာက္အအံုႀကီး ျဖစ္သည္။ ျမစ္ကမ္းႏွင့္အေဆာက္အအံုႀကီးကို ျမင္လိုက္သည့္အခါ ဆိုင္ဆိုင္မဆိုင္ဆိုင္ မစၥတာယက္ေတာကို သြားအမွတ္ရလိုက္ေသးသည္။ မစၥတာယက္ေတာလိုေတာ့ အလြယ္တကူ ဝင္လို႔ ရမည္မထင္ပါ။ စီစီတီဗြီမ်ားက ေနရာအႏွံ႔ တပ္ဆင္ထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထူးဆန္းသည္က လက္နက္ကိုင္ၿပီး ေစာင့္ၾကပ္ေနေသာလံုၿခံဳေရးစစ္သားမ်ား မေတြ႕မိျခင္း ျဖစ္သည္။
ထို႔ေနာက္ ပါလီမန္ခန္းမႀကီးသို႔ သြားသည္။ ပါလီမန္ခန္းမႀကီးေရွ႕တြင္လည္း မည္သည့္လံုၿခံဳေရးမွ မရွိ။ လြတ္လပ္စြာ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ေနၾကေသာ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္မ်ား၊ ျမက္ခင္းျပင္မ်ားေပၚတြင္ စိတ္ေအးလက္ေအး အပန္းေျဖေနၾကသူမ်ားျဖင့္ ျပည့္ေနသည္။ စိတ္ေအးလက္ေအးရွိေသာ၊ လြတ္လပ္ေပါ့ပါးဟန္ရွိေသာလူမ်ားကို ျမင္တိုင္း အမိႏိုင္ငံကို သတိရသည္။ သန္႔ရွင္းေအာင္၊ သာယာေအာင္ျပဳလုပ္ထားေသာေနရာမ်ားကိုေရာက္တုိင္း အမိႏိုင္ငံကို အမွတ္ရသည္။ ျပင္းထန္သည့္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကိုေတာ့ ေလွ်ာ့ခ်ထားလုိက္သည္။ ဆႏၵေတာ့ ျပဳမိသည္။
(၂၅)
ထို႔ေနာက္ ဂ်ဴးသခ်ၤဳိင္းသို႔ သြားေရာက္ေလ့လာၾကသည္။ ေက်ာက္တုံးမ်ားကို အနိမ့္အျမင့္ မညီမညာျဖင့္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဂ်ဴးမ်ားအေၾကာင္း သိရသည္မွာလည္း ရသမ်ိဳးစံုရွိလွသည္။ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးဟစ္တလာ၊ သူ၏ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ား၊ အက်ဥ္းစခန္းမ်ား၊ ဓာတ္ေငြ႕မ်ားျဖင့္ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ အစာေရစာျဖတ္ေတာက္ၿပီး ေသေစျခင္းစေသာ ေၾကာက္မတ္ဖြယ္ျဖစ္ရပ္ဆိုးႀကီးမ်ားက ေက်ာခ်မ္းစရာပင္ ေကာင္းလွသည္။ အခုေတာ့ ဂ်ာမနီအစိုးရက သင္ပုန္းေျခသည့္အေနျဖင့္ ဂ်ဴးမ်ားကို အထူးအခြင့္အေရး ေပးထားသည္ဟု ဆိုသည္။ အခြန္ကို တင္းက်ပ္စြာ ေကာက္ေလ့ရွိေသာ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံတြင္ ဂ်ဴးမ်ားက အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ရသည္။
ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားကလည္း အတိတ္က သူတို႔ကိုယ္တိုင္ ဂ်ဴးမ်ားအေပၚ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာအမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ယေန႔အခ်ိန္မွာေတာ့ ယင္းအမွားမ်ားကို ဝန္ခံၿပီး သင္ပုန္းေျခလိုက္ၾကၿပီျဖစ္သည္။
ဂ်ဴးမ်ားအေၾကာင္းႏွင့္ဆက္စပ္ၿပီး ေခါင္းထဲ ေပၚလာခဲ့သည္မွာ …. “ခရစ္ယာန္ေတြက ယေန႔အခ်ိန္အထိ ဂ်ဴးေတြအေပၚ အျမင္မၾကည္လင္ခဲ့လွ်င္ …”ဆိုေသာ ဝါက်ျပတ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
ခရစ္ယာန္မ်ားႏွင့္နာဇီမ်ားက ဂ်ဴးမ်ားအေပၚ လူမဆန္စြာျဖင့္ ရက္စက္ခဲ့ၾကသည္။ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ အဆိုးျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ဂ်ဴးမ်ားအေပၚ ျပန္လည္ႏွစ္သိမ့္ျခင္း၊ ေပးဆပ္ျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ဘဲ ဆက္လက္ရက္စက္ေနဦးမည္ဆိုလွ်င္ အစၥေရးႏွင့္ပါလက္စတိုင္းလို တစ္ကမၻာလံုးတြင္ ခရစ္ယာန္ႏွင့္ဂ်ဴး သတ္ျဖတ္ပဲြမ်ား ေန႔စဥ္ျဖစ္ပ်က္ေနလိမ့္မည္ဟု ေတြးမိသည္။
ယေန႔အခါမွာေတာ့ ပညာတတ္ခရစ္ယာန္မ်ားက သူတို႔အမွားကို ဝန္ခံၿပီး ဂ်ဴးမ်ားအေပၚ ေမတၱာတရား၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားမ်ား လက္ကိုင္ျပဳကာ ၾကင္နာေဖးမၾကသည္။ ထိုေမတၱာတရားကို အရင္းခံထားေသာ ဆက္ဆံေရးက ကမၻာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ခိုင္ခံ့ေစသည္ဟု နားလည္မိသည္။ ယေန႔ အစၥေရး၊ ပါလက္စတိုင္းတို႔အၾကားတြင္ရွိေသာ အျပန္အလွန္ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကိုလည္း သို႔ကလို ေမတၱာတရား၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားမ်ားျဖင့္ မရပ္တန္႔ႏိုင္ၾကၿပီေလာ …။ ရပ္တန္႔လိုက္ေစဖို႔ ဆႏၵျပဳမိသည္။ အျခားေနရာမ်ားစြာက ဘာသာတရားမ်ားအၾကား၊ လူမ်ိဳးအခ်င္းခ်င္းၾကားမွာေရာ ခရစ္ယာန္ႏွင့္ဂ်ဴးတို႔ နားလည္မႈယူလိုက္ၾကသလို ေမတၱာတရား၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားမ်ား ထြန္းကားေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကေတာ့ၿပီေလာ။ ဂ်ဴးသခၤ်ဳိင္းအုတ္ဂူေပၚတြင္ထိုင္ရင္း ေတြးေနမိခဲ့သည္။ ကမၻာေျမၿငိမ္းခ်မ္းပါေစဟုလည္း ဆုေတာင္းမိခဲ့သည္။
(၂၆)
ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးဆီသို႔ သြားၾကသည္။ ရင္က ခုန္ၿပီ။ ကားဆရာက လမ္းမႀကီးတစ္ခုေဘးတြင္ ကားကို ရပ္လိုက္သည္။ “ဒါက ဘာလဲ၊ ဘယ္လုပ္ဖို႔လဲ”ဟု ေမးမိသည္။ “ေရာက္ၿပီေလ ဘာလင္တံတိုင္း”။ “ေအာ္ … ဒါက ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးေပါ့”။ “ဟုတ္တယ္ေလ”။ “ေအာ္”။ ေဒသစဲြျဖင့္ ေျပာျခင္း မဟုတ္ပါ။ ဘာလင္တံတိုင္းသည္ မႏၲေလးနန္းၿမိဳ႕႐ိုးေလာက္ မလွပါ။ နန္းၿမိဳ႕႐ိုးေလာက္လည္း မျမင့္ပါ။ နန္းၿမိဳ႕႐ိုးေလာက္လည္း ထုထည္မႀကီးမားပါ။ သို႔ေသာ္ …
သို႔ေသာ္ ဘာလင္တံတိုင္းက ကမၻာ့သမိုင္းအျဖစ္အပ်က္ႀကီးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေနသည္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား၏ စစ္ေျမျပင္တစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တြင္ စစ္ႏိုင္ေေသာႏိုင္ငံႀကီးမ်ား၏ ေျခရာလက္ရာမ်ားႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနသည္။
လက္နက္မ်ားျဖင့္ တိုက္ခိုက္ေသာစစ္ပဲြမွ်သာ မဟုတ္၊ ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီမ်ား စီးခ်င္းထုိးရာေနရာတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာအားၿပိဳင္မႈတစ္ခုျဖစ္သည့္ အရင္းရွင္ဒီမိုကေရစီစနစ္ႏွင့္ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ဟူေသာ စနစ္ႏွစ္ခုတို႔၏ ပါးလ်ေသာ နယ္ျခားစည္းတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။
(၂၇)
၁၉၄၅ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ ဂ်ာမနီစစ္႐ႈံးသည္။ အေမရိကန္၊ ဆိုဗီယက္၊ ၿဗိတိန္ႏွင့္ျပင္သစ္တို႔ မဟာမိတ္မ်ားက ဘာလင္ၿမိဳ႕ကို သူ႕ဇုန္ကိုယ့္ဇုန္ ခဲြျခမ္းပစ္လိုက္သည္။ ဇုန္တစ္ခုခ်င္းစီတြင္ စစ္ေဆးေရးဂိတ္ Check Point မ်ား ထားရွိသည္။ ယခုအခ်ိန္အထိ Check Point ကို မဖ်က္ဆီးဘဲ ထားရွိသည္။ ဘာလင္ေရာက္သူတိုင္း Check Point Charlie သို႔ သြားေရာက္ေလ့လာၾကသည္။
သို႔ကလို ဇုန္မ်ား ခြဲျခားလိုက္ေသာ္လည္း ဆိုဗီယက္က ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကို အသက္သြင္းခ်င္သည္။ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္ႏွင့္ျပင္သစ္တို႔က အရင္းရွင္စနစ္ျဖစ္ေစခ်င္သည္။ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႀကိဳးစားညိွႏႈိင္းၾကေသာ္လည္း မရသည့္အဆံုး အေရွ႕ဂ်ာမနီ၊ အေနာက္ဂ်ာမနီဟု ႏိုင္ငံႏွစ္ခု ကြဲျပားသြားရေလေတာ့သည္။ အေရွ႕ႏွင့္အေနာက္ၾကားတြင္ သံဆူးႀကိဳးမ်ား ကာရံလိုက္သည္။
(၂၈)
အေရွ႕ဂ်ာမနီသည္ ဆိုဗီယက္တို႔၏ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ေအာက္တြင္ ဆင္းရဲေသာႏိုင္ငံတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ အေနာက္ဂ်ာမနီသည္ကား အရင္းရွင္ဒီမိုကေရစီစနစ္ေၾကာင့္ ခ်မ္းသာသည္။ အေရွ႕ဂ်ာမနီမွ ျပည္သူမ်ားသည္ ဆင္းရဲသျဖင့္ အေနာက္ဂ်ာမနီသို႔ ထြက္ေျပးေရႊ႕ၾကေျပာင္းၾကသည္။ အတားအဆီး၊ အပိတ္အပင္မရွိ ေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္ၾကသည္။
ဂ်ာမနီႏိုင္ငံသမိုင္းအရ လူဦးေရ ၃ သန္းခဲြခန္႔ အေနာက္ဂ်ာမနီသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းၾကသည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုေခတ္လူဦးေရအရ ၂ဝ % ႏႈန္းခန္႔ ေရႊ႕ေျပာင္းၾကျခင္းဟု ဆိုသည္။ ဆိုဗီယက္တို႔ သိကၡာက်လာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တရစပ္ေျပာင္းေရႊ႕ေနၾကမႈကို တားဆီးရန္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးကို စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။ ကြန္ကရစ္ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးသည္ မိုင္ေပါင္း ၁ဝဝ ခန္႔ရွည္လ်ားသည္။
ထိုအခ်ိန္မွစတင္၍ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးသည္ စစ္ေအးေခတ္ကာလ အရင္းရွင္စနစ္ႏွင့္ကြန္ျမဴနစ္စနစ္တို႔ အားၿပိဳင္မႈ၏ အမွတ္သေကၤတတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။
ဘာလင္တံတိုင္းႀကီး တည္ေဆာက္ၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေရွ႕ဂ်ာမနီႏွင့္အေနာက္ဂ်ာမနီ ကဲြျပားမႈက သိသာထင္ရွားသြားသည္။ ကြန္ျမဴနစ္တို႔ ထံုးစံအတိုင္း ပညာတတ္မ်ား၊ သစၥာေဖာက္ဟုယူဆထားသူမ်ားကို ရက္စက္စြာ စတင္သတ္ျဖတ္လာသည္။ ဘာလင္တစ္ၿမိဳ႕တည္းတြင္ ေနရေသာ္လည္း မိသားစုေဆြမ်ိဳးမ်ား၊ အဘိုးအဘြားမ်ား၊ သူငယ္ခ်င္းမ်ား၊ ခ်စ္သူခင္သူမ်ားကို ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးက ေဝးကြာေစခဲ့သည္။
လံုးဝေတြ႕ခြင့္မရွိ၊ ဆံုခြင့္မရွိ၊ ဆက္သြယ္ခြင့္မရွိ။ အ႐ုပ္ဆိုး၊ အက်ည္းတန္မႈမ်ား စတင္ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရသည္။
အေရွ႕ဂ်ာမနီအစိုးရ၏ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ျဖင့္ ဖ႐ိုဖရဲအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း အေရွ႕ဂ်ာမနီျပည္သူမ်ားမွာ အလြန္ဆင္းရဲေသာဘဝမ်ားမွာ ေနထိုင္ၾကရသည္။ ျပည္သူမ်ား ဆင္းရဲရသည့္အထဲ အေရွ႕ဂ်ာမနီအစိုးရ၏ ရက္စက္မႈ၊ ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အေရွ႕ဂ်ာမနီမွ ပညာတတ္မ်ားစြာတို႔ အေနာက္ဂ်ာမနီသို႔ ထြက္ေျပးၾကသည္။
အခ်ိဳ႕ဆိုလွ်င္ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းမ်ား တူးၿပီး သက္စြန္႔ဆံဖ်ားပင္ ထြက္ေျပးၾကသည္။ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းတူးၿပီး ထြက္ေျပးေသာသူမ်ားကိုလည္း ရက္စက္စြာ သတ္ျဖတ္ခံၾကရသည္။ အေရွ႕ဂ်ာမနီစစ္တပ္က ထြက္ေျပးသူမ်ားကို နယ္ျခားစည္းတြင္ ရက္ရက္စက္စက္ ပစ္သတ္ျပန္သည္။ ေျပးသူမ်ားကလည္း အသက္စြန္႔ၿပီး ေျပးၾကသည္။ စစ္တပ္ကလည္း Death Strip (သတ္မ်ဥ္း)မ်ား သတ္မွတ္ထားၿပီး ထိုမ်ဥ္းကို ေက်ာ္သည္ႏွင့္ ပစ္သတ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုေခတ္စစ္တမ္းေကာက္မႈအရ ၁၂၅ ဦးခန္႔ ေသဆံုးသည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ေလ့လာသူသုေတသီမ်ားအလိုအရ ထို႔ထက္မက မ်ားႏိုင္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။
(၂၉)
၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ကမၻာ့သမိုင္းတြင္ အထင္ကရေနရာယူထားမည့္အျဖစ္အပ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ယင္းမွာ အေရွ႕ဂ်ာမနီသားေတြ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးကို ၿဖိဳခ်ပစ္ႏိုင္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၉ဝ ခုႏွစ္တြင္ အေရွ႕ဂ်ာမနီႏွင့္အေနာက္ဂ်ာမနီ ျပည္လည္ေပါင္းစည္းႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ဂ်ာမနီျပည္သူမ်ား တစ္ႏိုင္ငံလံုး ေအာင္ပဲြခံၾကသည္။ ႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားမွ ဂ်ာမနီျပည္သူမ်ား တံတိုင္းႀကီးေပၚတက္ၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္စြာ သီခ်င္းဆိုၾက၊ ကခုန္ၾက၊ စၾက၊ ေနာက္ၾကျဖင့္ ေအာင္ပဲြခံခဲ့ၾကသည္။
တံတိုင္းျခားေနခဲ့ေသာ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာမ်ား ျပည္လည္ေပါင္းစည္းႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ကမၻာေျမကို ေသြးထြက္ေစခဲ့ေသာ၊ မိဘေဆြမ်ိဳးမ်ား၊ ခ်စ္သူခင္သူမ်ားအၾကား အမုန္းတရားမ်ား ျဖစ္ထြန္းေစခဲ့ေသာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကို အရင္းရွင္စနစ္က အလဲထိုးအႏိုင္ယူခဲ့ေသာ အမွတ္သညာအျဖစ္လည္း တင္စားၾကသည္။
ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးကို အာဏာရွင္တံတိုင္းႀကီးအျဖစ္လည္း တင္စားၾကသည္။ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီး ၿပိဳက်မႈကို အာဏာရွင္မ်ား က်ဆံုးမႈအျဖစ္လည္း ေရးသားေဖာ္ျပၾကသည္။
(၃ဝ)
ယခု ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးက နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီမ်ား၊ ေရွးေခတ္၊ ယေန႔ေခတ္ အႏုပညာလက္ရာမ်ား၊ Street Art ေခၚ လမ္းေဘးအႏုပညာပန္းခ်ီကားမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည္။ တံတိုင္းႀကီးကို ၾကည့္လိုက္လွ်င္ အေပၚယံမွာေတာ့ အဆိုပါ အႏုပညာလက္ရာမ်ားကိုသာ ျမင္ရမည္။
အႏုပညာလက္ရာမ်ားကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး အတိတ္ကာလမ်ားကို ျပန္ေျပာင္းစဥ္းစားမိလွ်င္ေတာ့ အကဲြအၿပဲမ်ား၊ မညီမညြတ္မႈမ်ား၊ ခိုက္ရန္အျငင္းပြားမႈမ်ား၊ ေသြးအိုင္ထဲလဲေနေသာျပည္သူမ်ား၊ ေသနတ္သံမ်ားၾကားမွာ ေသြးပ်က္ဖြယ္ေအာ္ဟစ္ညည္းညဴေနေသာ စိတၱဇအသံမ်ား၊ တစ္ၿမိဳ႕တည္းေန,တစ္ေရတည္းေသာက္ၿပီး တံတိုင္းႀကီး ျခား, ေဝးကြာေနရသျဖင့္ လြမ္းဆြတ္တမ္းတေနရေသာ ခ်စ္သူမ်ား, မိဘေဆြမ်ိဳးမ်ား၊ စစ္အာဏာရွင္မ်ား၏ အာဏာလက္နက္အားကိုးျဖင့္ အႏိုင္က်င့္ဗိုလ္က်ေနခဲ့ေသာပံုရိပ္မ်ား … စသည့္ နဂၢတစ္ဆန္ဆန္ ေၾကကဲြစရာ၊ စက္ဆုပ္စရာ၊ ရင္နာစရာ၊ နာၾကည္းစရာပံုရိပ္မ်ားက တစ္လႊာခ်င္း တစ္လႊာခ်င္း စိတ္အာ႐ံုထဲ လြင့္ေမ်ာလာၾကသည္။
ထိုမွတစ္ဆင့္ တံတိုင္းႀကီး ၿပိဳက်သြားခဲ့ၿပီ။ ခ်စ္သူေတြ ျပန္လည္ေပြ႕ဖက္ႏိုင္ၾကၿပီ။ ေဆြမ်ိဳးေတြ ျပန္ေတြ႕ရၿပီ။ ေသနတ္သံေတြအစား ရယ္ေမာသံေတြ, သီခ်င္းဆိုသံေတြ ၾကားလာရၿပီ။ တစ္ေျမတည္းေန,တစ္ေလွတည္းစီး ေသြးခ်င္းမ်ားအၾကား ကဲြျပားမႈမ်ား၊ မညီညြတ္မႈမ်ား၊ ျငင္းခုံမႈမ်ား၊ ရန္ပဲြမ်ား … ဆိတ္သုဥ္းသြားၿပီ။
လက္နက္ႀကီးျဖင့္ ရန္ေစာင္ေနျခင္းမ်ားလည္း မရွိေတာ့ၿပီ။ ေသနတ္ႀကီးေတြတကားကားျဖင့္ ျပည္သူကို ၿခိမ္းေျခာက္၊ ႏွိပ္စက္ေနၾကသူမ်ားလည္း မရွိေတာ့ၿပီ။ ေသြးစည္းညီညြတ္စြာျဖင့္ အမိဂ်ာမနီကို ကမၻာ့အင္အားႀကီးႏိုင္ငံႀကီးအျဖစ္ ေရာက္ရွိေအာင္ ဂ်ာမန္ျပည္သူမ်ား ႀကိဳးစားတည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ၾကၿပီ။
ကမၻာတြင္ ဂ်ာမနီသည္ အထင္ႀကီးေလးစားဖြယ္၊ အားက်ဖြယ္၊ အတုယူဖြယ္ေကာင္းေသာ စံျပႏိုင္ငံႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ၿပီ။ နဂၢတစ္ျမင္ကြင္းမ်ားေနာက္တြင္ ပို႔စစ္တစ္ျမင္ကြင္းမ်ားက တစ္ဆက္တည္း လုိက္လာခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
(၃၁)
ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးကေန ျပသေနေသာ အတိတ္၊ အနာဂတ္၊ ပစၥဳပၸန္ ေဆးေရာင္စံုပိတ္ကားႀကီးကို တဝႀကီး ေငးေမာၿပီးေသာအခါ အမိႏိုင္ငံ၏ အတိတ္၊ အနာဂတ္၊ ပစၥဳပၸန္ကို အေတြးအာ႐ံုထဲ ျပန္လည္ေငးေမာမိျပန္သည္။
ဘာလင္တံတိုင္းႀကီး၏ အတိတ္ကာလမ်ားလို ေၾကကဲြစရာ၊ ဝမ္းနည္းဖြယ္ရာ၊ နာက်ည္းစရာ၊ စက္ဆုပ္ဖြယ္ရာ နဂၢတစ္ျပကြက္မ်ား ရွိေနခဲ့တာလည္း ေသခ်ာေနသည္။ ရွိေနဆဲျဖစ္ေနတာလည္း ေသခ်ာေနသည္။ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးနားကေန ေမးခြန္းတစ္ခု ရလိုက္သည္။ “ေရႊျပည္ေတာ္ႀကီး ဘယ္သို႔ ဘယ္ဆီမ်ား လွမ္းေလွ်ာက္ေနပါသလဲ”
(၃၂)
မေကာင္းသည့္ နာက်ည္းစရာ အတိတ္ကာလမ်ားမွ ဝင့္ဝင့္ၾကြားၾကြား ႐ုန္းထႏိုင္ခဲ့ပါေသာ ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးက ကမၻာ့သမိုင္းတြင္ အထင္ကရ တည္ရွိေနခဲ့တာကေတာ့ ေသခ်ာသည္။ မေသခ်ာေသးသည္က မ္ ယရစ္ န္သတ္ မ္ ေရးခ်ာ ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
(၃၃)
အျပန္လမ္းက က်ည္ဆန္ရထားႀကီးေပၚတြင္ “ဂ်ာမန္ေတြက ဘာလင္တံတိုင္းႀကီးကို ၿဖိဳခ်ၿပီး ဂ်ာမနီႏိုင္ငံႀကီးကို တိုးတက္ေအာင္၊ ကမၻာ့အလည္ ဂုဏ္ထည္ဝါေအာင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကတယ္။ တို႔ကေရာ ဘာကို ၿဖိဳခ်ၿပီး ဘယ္လို တည္ေဆာက္သင့္ၾကပါသလဲ”ဟု မိမိကိုယ္ကို မၾကာခဏ ေမးေနမိခဲ့သည္။
အေျဖမရႏိုင္ေသးေသာ ေမးခြန္းက လူကို အလြန္အမင္း ႏွိပ္စက္ကလူသည္။ ရထားေပၚက ဆင္းေတာ့ မိုးက အနည္းငယ္ ရြာေနသည္။ ထီး မပါခဲ့ပါ။
ၿပီးပါၿပီ။ ။
အရွင္ကုသလသာမိ (အတည္မဲ့)
၁၄၊ ဝ၈၊ ၂ဝ၁၄
ခရီးစဥ္အစအဆံုး လိုေလေသးမရွိ ျပဳစုခဲ့ၾကေသာ သံအမတ္ႀကီးမိသားစုႏွင့္ ဘာလင္ၿမိဳ႕ရွိ ေရႊျမန္မာမ်ားအားလံုးတို႔အား ေက်းဇူးအထူးတင္ပါသည္။
